Απόσπασμα από το βιβλίο
MICHEL BRUNEAU - ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΠΑΠΟΥΛΙΔΗΣ
Η μνήμη του προσφυγικού ελληνισμού: τα ανεγερθέντα μνημεία στην Ελλάδα(1936-2004)
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 εμφανίστηκε στα πλαίσια των ποντιακών συλλόγων και του ελληνικού πολιτικού χώρου, το θέμα της «γενοκτονίας» των Ελλήνων του Πόντου και κατ’ επέκταση του συνόλου των Ελλήνων της Μικράς Ασίας μεταξύ του 1916 και 1923. Ως υπεύθυνοι για την προαναφερθείσα πληθυσμιακή «γενοκτονία» εμφανίζονται οι ανώτατες οθωμανικές αρχές των Νεοτούρκων και ιδιαίτερα ο Υπουργός Εσωτερικών Ταλαάτ Πασάς όπως και ο Μουσταφά Κεμάλ. Το θέμα της «γενοκτονίας» των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας εμφανίστηκε το 1985 από τον ιστορικό, ποντιακής καταγωγής, Πολυχρόνη Ενεπεκίδη, ο οποίος βασίστηκε σε υπουργικά έγγραφα των Αρχείων της Βιέννης και του Βερολίνου δηλαδή των Υπουργείων Εξωτερικών των δύο συμμάχων χωρών (Αυστροουγγαρία και Γερμανία) της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Άλλοι Έλληνες ιστορικοί, ποντιακής καταγωγής, όπως ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης και ο Χαράλαμπος Τσιρκινίδης συγκέντρωσαν αρχειακά έγγραφα για το θέμα της γενοκτονίας από το Υπουργείο Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας και της Ελλάδας όπως και από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας της Γαλλίας (Αρχεία του Βενσέν). Η πλειοψηφία των εγγράφων αυτών όπως και διάφορες αυθεντικές μαρτυρίες, δημοσιεύθηκαν πρόσφατα (Ιανουάριος 2004) από τον Κωνσταντίνο Φωτιάδη στη Θεσσαλονίκη (Εκδ. Ηρόδοτος, 10 τόμοι). Οι σφαγές και οι εκτοπίσεις (υποχρεωτικές πορείες) προκάλεσαν το θάνατο ενός μεγάλου αριθμού θυμάτων από το 1916 έως το 1923: περίπου σε 350.000 υπολογίζονται οι νεκροί των Ελλήνων του Πόντου σε συνολικό ελληνικό πληθυσμό που έφθανε τις 750.000 άτομα στις αρχές του 20ού αιώνα. Η πληθυσμιακή αυτή «γενοκτονία» υπήρξε μέρος ενός σχεδίου το οποίο απέβλεπε στην εξαφάνιση της πλειονότητας των χριστιανών μειονοτήτων της Μικράς Ασίας και είχε ως πρωταρχικό στάδιο τη γενοκτονία των Αρμενίων (1915).Βέβαια οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν για τον αφανισμό των Ελλήνων του Πόντου υπήρξαν οι ίδιες όπως και εναντίον των Αρμενίων. Ο πολιτικός αυτός σχεδιασμός, ο οποίος αποσκοπούσε στην εξαφάνιση του χριστιανικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας, στερείτο επιστημονικής οργάνωσης εάν συγκριθεί μ’ αυτόν των Ναζί και το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα (Shoah) αλλά «υπήρξε ένα Άουσβιτς εν ροή οι άνθρωποι (των οποίων η πλειοψηφία αποτελούνταν από γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους καθώς οι άνδρες είτε υπηρετούσαν στον οθωμανικό στρατό είτε συμμετείχαν στην ορεισίβια ένοπλη αντίσταση, είτε εκτελούνταν αμέσως), πέθαιναν καθ’ οδόν αφού περπατούσαν άσκοπα και χωρίς συγκεκριμένο σημείο αφίξεως. Όχι, περπατούσαν για να απαλλαγούν από τις κακουχίες της κακομεταχείρισης του υπερβολικού κρύου, της πείνας και της εξάντλησης. Το ταξίδι του θανάτου δεν είχε συγκεκριμένο προορισμό αλλά διέθετε ως μοναδική σκοπιμότητα το θάνατο καθ’ οδόν» (Π. Ενεπεκίδης, 1996,21). Η διεκδίκηση της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας του Ελληνισμού του Πόντου και της Μικράς Ασίας αποτελεί, από το 1988, το κεντρικό θέμα των Παγκοσμίων Παν-ποντιακών Συνεδρίων με απώτερο σκοπό την έκφραση της επίσημης συγγνώμης εκ μέρους της Τουρκίας σύμφωνα με το παράδειγμα των Εβραίων και της Γερμανίας.