Ποντιακά έθιμα
Τα έθιμα των Ποντίων έχουν εκπληκτική ομοιότητα με εκείνα της μητροπολιτικής Ελλάδας. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα έθιμα σχετικά με τον κύκλο ζωής του ανθρώπου.
Ένα γνωστό έθιμο ήταν εκείνο του αρραβώνα:" Το σουμάδεμαν" . Την καθορισμένη μέρα η οικογένεια του γαμπρού πήγαινε βράδυ Σαββάτου ή Κυριακής στην οικογένεια της κοπέλας. Μετά τις συζητήσεις και τα κεράσματα και αφού αντάλλασσαν ευχές, όπως " καλορίζικα, τα καλορίζικα τ' εσκαλώσαμε. Καλορίζικα και καλότυχα. Ν' αξιων' ο Θεός να φιλούμε και τα στέφανα- τουν". Η μάνα του νέου άνοιγε το κουτί με τους αρραβώνες, αγκάλιαζε και φιλούσε τη νέα και της έδινε τη "σουμάδα" (αρραβωνιάσματα). (Τα σουμάδα ήταν ένα φλουρί πέντε λιρών με χρυσή καδένα, ένα μεταξωτό μαντήλι, ένα μπουκάλι μυρωδιά ή κάποια σάρπα μεταξωτή ή χτένι. )Οι βέρες για τον αρραβώνα είχαν καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια.
Κατόπιν προσφερόταν στη νύφη ως δώρο δαχτυλίδι με πέτρα και βραχιόλια ασημένια ή χρυσά, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του γαμπρού. Το βράδυ εκείνο δεν προσφερόταν δώρα στο γαμπρό αλλά μέσα στην επόμενη βδομάδα του στέλναν μεταξωτό πουκάμισο, κεντητές κάλτσες και παντόφλες και από ένα ζευγάρι μάλλινες κάλτσες στους γονιούς του και στα άλλα μέλη της οικογένειάς του.Μαζί στέλναν και ένα γλύκισμα. Ακολουθούσε φαγοπότι και γλέντι ως τις πρωινές ώρες.
Τα αρραβωνιάσματα διαρκούσαν από ένα μήνα ως ένα χρόνο ή και περισσότερο.
Επιπλέον, η λατρεία της θρησκείας έπαιζε σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα των ανθρώπων.
Ιδιαίτερα γνωστά ήταν τα έθιμα των Χριστουγέννων, οι προετοιμασίες των οποίων ξεκινούσαν τον Δεκέμβρη, στη Γιορτή της Αγίας Βαρβάρας. Οι νοικοκυρές έφτιαχναν μελόπιτες και βαρβάρα με σιτάρι, καλαμπόκι και φασόλια και τα μοίραζαν σε γείτονες και παιδιά . Σύμφωνα με το έθιμο, με το μέλι της πίτας σχημάτιζαν σταυρό στην πόρτα του σπιτιού.
Σ 15 Δεκεμβρίου, στις αγροτικές περιοχές γιόρταζαν τα «Αλώα» στους αγρούς για την ευόδωση των καρπών της γης, ένα έθιμο που σήμερα έχει εξαφανιστεί.
Οι νοικοκυρές έφτιαχναν πίτες από καλαμποκάλευρο, αλευροχαλβά, κατμέρια και τον πουρμά, ένα σιροπιαστό γλυκό που θύμιζε σαραγλί. Στην Τραπεζούντα τις παραμονές Χριστουγέννων ζύμωναν κουλούρια για το σπίτι και τα ζώα καθώς και χριστόψωμα που περιείχαν καρύδια και όταν ψήνονταν τα περιχύναν με μέλι.
Επίσης, στόλιζαν ένα τραπέζι δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, με διάφορα γιορτινά καλούδια κι ένα εικόνισμα, αφιερωμένο στην Παναγία, το τραπέζι της Παναγίας.
Την παραμονή των Χριστουγέννων "εθύμιζαν" τα κάλαντα με λύρα και νταούλζουρνά. Γύριζαν όλα τα σπίτια του χωριού παρέα με τους μωμόγερους, αψηφώντας το τσουχτερό κρύο και με αραιούς πυροβολισμούς και ψάλλοντας τα κάλαντα θύμιζαν τη γέννηση του θεανθρώπου.
Οι καλαντάδες εκτός από τη λύρα φέρναν μαζί τους και ένα φωτισμένο καράβι και μάλιστα συναγωνίζονταν για το ποιο θα εντυπωσίαζε τους νοικοκυραίους.
Ένα γνωστό έθιμο ήταν εκείνο του αρραβώνα:" Το σουμάδεμαν" . Την καθορισμένη μέρα η οικογένεια του γαμπρού πήγαινε βράδυ Σαββάτου ή Κυριακής στην οικογένεια της κοπέλας. Μετά τις συζητήσεις και τα κεράσματα και αφού αντάλλασσαν ευχές, όπως " καλορίζικα, τα καλορίζικα τ' εσκαλώσαμε. Καλορίζικα και καλότυχα. Ν' αξιων' ο Θεός να φιλούμε και τα στέφανα- τουν". Η μάνα του νέου άνοιγε το κουτί με τους αρραβώνες, αγκάλιαζε και φιλούσε τη νέα και της έδινε τη "σουμάδα" (αρραβωνιάσματα). (Τα σουμάδα ήταν ένα φλουρί πέντε λιρών με χρυσή καδένα, ένα μεταξωτό μαντήλι, ένα μπουκάλι μυρωδιά ή κάποια σάρπα μεταξωτή ή χτένι. )Οι βέρες για τον αρραβώνα είχαν καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια.
Κατόπιν προσφερόταν στη νύφη ως δώρο δαχτυλίδι με πέτρα και βραχιόλια ασημένια ή χρυσά, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του γαμπρού. Το βράδυ εκείνο δεν προσφερόταν δώρα στο γαμπρό αλλά μέσα στην επόμενη βδομάδα του στέλναν μεταξωτό πουκάμισο, κεντητές κάλτσες και παντόφλες και από ένα ζευγάρι μάλλινες κάλτσες στους γονιούς του και στα άλλα μέλη της οικογένειάς του.Μαζί στέλναν και ένα γλύκισμα. Ακολουθούσε φαγοπότι και γλέντι ως τις πρωινές ώρες.
Τα αρραβωνιάσματα διαρκούσαν από ένα μήνα ως ένα χρόνο ή και περισσότερο.
Επιπλέον, η λατρεία της θρησκείας έπαιζε σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα των ανθρώπων.
Ιδιαίτερα γνωστά ήταν τα έθιμα των Χριστουγέννων, οι προετοιμασίες των οποίων ξεκινούσαν τον Δεκέμβρη, στη Γιορτή της Αγίας Βαρβάρας. Οι νοικοκυρές έφτιαχναν μελόπιτες και βαρβάρα με σιτάρι, καλαμπόκι και φασόλια και τα μοίραζαν σε γείτονες και παιδιά . Σύμφωνα με το έθιμο, με το μέλι της πίτας σχημάτιζαν σταυρό στην πόρτα του σπιτιού.
Σ 15 Δεκεμβρίου, στις αγροτικές περιοχές γιόρταζαν τα «Αλώα» στους αγρούς για την ευόδωση των καρπών της γης, ένα έθιμο που σήμερα έχει εξαφανιστεί.
Οι νοικοκυρές έφτιαχναν πίτες από καλαμποκάλευρο, αλευροχαλβά, κατμέρια και τον πουρμά, ένα σιροπιαστό γλυκό που θύμιζε σαραγλί. Στην Τραπεζούντα τις παραμονές Χριστουγέννων ζύμωναν κουλούρια για το σπίτι και τα ζώα καθώς και χριστόψωμα που περιείχαν καρύδια και όταν ψήνονταν τα περιχύναν με μέλι.
Επίσης, στόλιζαν ένα τραπέζι δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, με διάφορα γιορτινά καλούδια κι ένα εικόνισμα, αφιερωμένο στην Παναγία, το τραπέζι της Παναγίας.
Την παραμονή των Χριστουγέννων "εθύμιζαν" τα κάλαντα με λύρα και νταούλζουρνά. Γύριζαν όλα τα σπίτια του χωριού παρέα με τους μωμόγερους, αψηφώντας το τσουχτερό κρύο και με αραιούς πυροβολισμούς και ψάλλοντας τα κάλαντα θύμιζαν τη γέννηση του θεανθρώπου.
Οι καλαντάδες εκτός από τη λύρα φέρναν μαζί τους και ένα φωτισμένο καράβι και μάλιστα συναγωνίζονταν για το ποιο θα εντυπωσίαζε τους νοικοκυραίους.